Yüzölçümü 1.363 kilometrekare, toplam nüfüsu 33 bin 514 (2007 nüfus sayımı) ve Malatya’ya uzaklığı 112 kilometredir. Kuzeyinde Kulunca, kuzeybatısında Gürün (Sivas), batısında Elbistan (K.Maraş), güneyinde Akçadağ ve doğusunda Hekimhan bulunmaktadır. Rakımı 950-2150 metre arasında değişen ilçenin Ayvalı, Ağılbaşı, Aşağı Ulupmar, Balaban, Ilıca, Yenice ve ilçe merkezi olmak üzere 7 belediye, 43 köy ve 15 mezrası vardır. Hititlerden kalma bir yerleşim yeridir. Asurlular Tohma boyunda koloniler kurmuş, Persler döneminde Sengbar kalesi ile askeri üs haline gelmiştir. Roma ve İslam döneminde kültür ve ticaret merkezi olmuş, 1517’de Osmanlı egemenliğine girmiştir. Önceleri Sivas sancağına bağlıyken 1934’te Malatya’nın ilçesi olmuştur. Karasal iklimin tipik özelliklerine sahiptir. Yeniköy, Balaban ve Ağılyazı düzlüklerinde tarım yapılmaktadır. İlçenin tarımdaki en büyük gelir kaynağı kayısıdır. Mehmet Paşa Halk Kütüphanesi, Somuncubaba Kütüphanesi, Es Seyyid Osman Hulusi Efendi Özel Kütüphanesi, Balaban Şeyh Abdurrahman Erzincani Kütüphanesi ve İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi’ndeki birçok el yazması kitap bulunmaktadır. Somuncubaba, Zengibar Kalesi, Aslantaşlar, Yalnız Minareler, Erzincani Camii ve Külliyesi, Abdurrahman Gazi Türbesi, Ozan Anıtı, Hüseyin Paşa Hamamı, Kudret Havuzu, Yusuf Paşa Bedesteni, Tohma Kanyonu, Günpınar Şelalesi, Maşattepe Tümülüsü, Hasan Gazi Türbesi Şehitlik Anıtı ve Nadir Köprüsü gezilip görülecek yerler arasındadır. Bağlı belde ve köyler şunlardır: Ağılyazı, Akbaba, Başdirek, Çukurkaya, Gaziköy, Gedikağzı, Güllüce, Güdül, Günerli, Günpınar, Irmaklı, Karabacak, Karadiğin, Kavakköy, Kölükler, Kurudere, Kuzpınar, Sakızlı, Şuğul, Yarımca, Yazıköy, Yeniköy, Akçatoprak, Barındır, Başkaya, Çaybaşı, Çınarköy, Gökçeören, Hisarcık, Karabayır, Karşıkaya, Kerimli, Mollauşağı, Sendere, Ozan, Uzunhasan, Yeşiltas ve Yukarı Ulupınar.